Poligraf

Co to jest poligraf?

Słowo poligraf pochodzi od greckich słów: poli (wiele) i grafos (pisma, zapis), tzn. „wiele zapisów”. Nazwę wprowadzono w latach 20-tych w USA. Odnosi się ona do jednoczesnej rejestracji wybranych parametrów fizjologicznych (aktywności fizjologicznej) przy zastosowaniu analogowych lub komputerowych poligrafów.

Możemy się spotkać również z następującym nazewnictwem:

Wariograf
W Polsce poligraf znany jest również pod nazwą wariograf. Nazwę w latach 60-tych zaproponował prof. Paweł Horoszowski, uważając, że nazwa poligraf kojarzy się z poligrafią.

Psychophysiological detection of deception
(Psychofizjologiczne wykrywanie wprowadzania w błąd/oszustwa)
Ogólny termin naukowy określający użycie poligrafu w diagnozie wprowadzania w błąd/oszustwa.

Lie detector
(wykrywacz kłamstw)
Ogólny, ale niedokładny termin odnoszący się do poligrafu.

Działanie Poligrafu ma podstawy naukowe i oparte jest na fizjologii człowieka. Zbiera dane z co najmniej trzech systemów aktywności organizmu, systemu oddechowego, rejestruje również aktywność gruczołów potowych i aktywność układu sercowo-naczyniowego (objętość krwi i tętno).
Poza tym stosuje się czujnik aktywności w celu monitorowania ruchów ciała badanego.

Jak działa poligraf?

Wszyscy ludzie wyposażeni są w układ sterujący zachowaniem emocjonalnym – układ walki/ucieczki (ang. fight/flight system – F/FLS). Za każdym razem indywidualnie postrzegamy niebezpieczeństwo, a układ jest aktywowany automatycznie, powodując nagłe zmiany w obszarze ciała, aby lepiej przygotować osobę do spotkania z zagrożeniem.

Przed badaniem na poligrafie, egzaminator powinien omówić wszystkie pytania jakie będą zadane badanemu przy podłączeniu do poligrafu. Badani będą dokładnie wiedzieli o co będą pytani w czasie testów. Jeśli w trakcie testu, badany zdecydował się oszukiwać, jego mózg będzie postrzegał te pytania jako zagrożenie, dlatego aktywuje w organizmie swój system alarmowy. Doświadczy nagłych zmian zachodzących w jego ciele, a jednocześnie poligraf zapisze te zmiany. Egzaminator będzie zadawał te same pytania więcej niż raz (wyjątek test CIT). Ma to na celu zapewnienie i pokazanie, że wszelkie zmiany zachodzące w ciele badanego powstały ze względu na obawy przed wykryciem wprowadzenia w błąd i były spowodowane  kłamstwem na konkretne pytanie, a nie są wyłącznie wynikiem przypadkowej fizjologicznej zmiany w organizmie.

Jak dokładny jest poligraf?

Poligraf, bazując na metodologii naukowej, może osiągnąć wskaźnik dokładności nawet na poziomie 95% lub więcej przy testach diagnostycznych wykorzystywanych do detekcji nieszczerości. Jest to możliwe, o ile w badaniu stosuje się właściwe standardy rekomendowane przez  Amerykańskie Stowarzyszenie Poligraferów (instytucja, która m in. przeprowadza i patronuje badaniom naukowym stosującym testy poligraficzne).

Warto wspomnieć, że osoba nie może pokonać ani oszukać poligrafu, lecz może pokonać egzaminatora – poligrafera, jeżeli nie posiada on odpowiedniego przygotowania i wykształcenia. W przypadku poligraferów APA mają oni ukończone kursy potwierdzone certyfikatami i muszą przechodzić okresowe szkolenia w celu utrzymania statusu jako członków APA i pozostania w zawodzie.

Najlepszym sposobem, aby sprawdzić, czy poligrafer jest członkiem American Polygraph Association jest sprawdzenie na stronie APA lub bezpośrednie skontaktowanie się z tą instytucją.